Wielkanoc na Korfu… czwartek, 28 kwietnia 2022

 

 

Wielkanoc jest najważniejszym i najbardziej barwnym okresem w greckim kościele prawosławnym. Jak wyglądają obchody Wielkanocy w Grecji? Pisałam o tym w TYM! poście. W całej Grecji uznaje się, że najpiękniej, najbardziej hucznie Wielkanoc obchodzi się na… Korfu! Co na wyspie tak szczególnego dzieje się w tym czasie?

Miasto Korfu zmienia się już podczas Wielkiego Tygodnia. Oznaką, że zbliżamy się do obchodów Paschy jest kolor purpurowy, który w tym okresie zalewa słynną  ulicę Liston (więcej przeczytasz TU!).  To właśnie wtedy latarnie na tej ulicy świecą na purpurowo, co jest symbolem żałoby. W wielu oknach miasta Korfu powiewają czerwone płachty, a w całym mieście sprzedawane są czerwone gliniane dzbany przeróżnej wielkości. W tym okresie gdzie nie spojrzeć pojawia się kolor czerwony, który jest symbolem krwi Chrystusa.

Najhuczniej jest w Wielką Sobotę. Punktualnie o godzinie 11.00, jak w szwajcarskim zegarku! Właśnie wtedy warto być w mieście. Całość wydarzenia kumuluje się rzecz jasna na ulicy Liston, ale dostanie się na tę ulicę w tym czasie graniczy z cudem! W mieście Korfu jest dosłownie morze ludzi. Kiedy wybija godzina jedenasta z najwyższych pięter ulicy Liston, ale również z wszystkich innych ulic miasta Korfu, jak również z domów wielu wiosek na wyspie, wyrzucane są tzw. boti czyli czerwone, gliniane dzbanki, które w okresie przed Wielkanocą  sprzedawane są w licznych miejscach w mieście. Cała wyspa, a szczególnie miasto Korfu o godzinie jedenastej dosłownie huczy i grzmi. Kawałki czerwonych dzbanów rozbijają się wszędzie. Żeby rozbicie było jeszcze bardziej spektakularne, najczęściej dzbany wypełnione są wodą. Te największe potrafią mieć ponad półtora metra wysokości i kiedy rozbijają się z najwyższych kamienic Liston o ziemię… To naprawdę robi gigantyczne wrażenie.

 

Na kilka minut przed 11.00, wszyscy biegną by… się schować! Tak w tym roku wyglądało moje “boti”. Roztrzaskałam je na drobne kawałki 😀

“Boti”! Czerwone, gliniane dzbany można w okresie Wielkanocy kupić w różnych częściach miasta.

Chwila po godzinie 11.00…

 

Ale po co to wszystko? Po co rozbijać czerwone dzbany? Czy zauważyliście, że Grecy lubią tłuc talerze, kiedy ktoś tańczy, albo śpiewa, albo po prostu dobrze się bawi? A kiedy ktoś stłucze talerz w tawernie, nikt raczej nie reaguje złością. Grecy śmieją się wtedy, a nawet i klaszczą! W okresie Wielkanocy tłuczenie czerwonych dzbanów ma być oczyszczeniem. Stłukło się, rozpadło na kawałki wszystko co złe, stare, dawne. Teraz jest już czas na odnowienie, odrodzenie, wiosnę! Ale ten akurat zwyczaj, jest popularny przede wszystkim na Korfu!

Chwilę po całym wydarzeniu czerwone kawałki rozbitych dzbanów są wszędzie. Warto wziąć choć jeden na pamiątkę, bo mówią że przynoszą one szczęście. To jeszcze nie koniec atrakcji. Dopiero się zaczyna! Z każdej ulicy zaczynają wychodzić grupy lokalnych orkiestr, które w przepięknych, eleganckich ubraniach grają paradując przez miasto. I tak co chwilę! Przechodzi jedna grupa orkiestry, a chwilę po niej pojawia się następna i kolejna, a za nią jeszcze jedna. Korfu to jedna z najbardziej muzykalnych wysp Grecji. Słychać to szczególnie w okresie Paschy. Na całej wyspie rozbrzmiewa wtedy muzyka.

 

 

Tłum raczej nie rzednieje przez cały dzień. Kawiarnie wypełnione są po brzegi. I tak do bardzo późnych godzin nocnych. Bo najważniejszym momentem dla greckiego kościoła prawosławnego jest godzina dwunasta w nocy. To właśnie wtedy następuje Zmartwychwstanie. Wszyscy są w kościołach. Punkt godzina dwunasta w nocy… Rozbłyskuje niebo nad całą wyspą. Trwa pokaz fajerwerków. Spektakularnie… To za mało powiedziane. Niesamowity pokaz fajerwerków trwa przez dobry kwadrans. Całe miasto jest wypełnione ludźmi. W kościołach przez prawie trzy następne godziny trwa msza. Ludzie dzielą się świętym światłem zapalając od siebie świece (lambada). Na całej prawie trzygodzinnej mszy zostaje mało kto. Chwilę po północy większość osób udaje się do domów na nocną wieczerzę. Po 40 dniach postu, gwoździem wielkanocnych wieczerzy jest rzecz jasna mięso. Po jedzeniu, czyli grubo po pierwszej w nocy zapełniają się wszystkie kluby, dyskoteki i imprezy. Zmartwychwstał Chrystus, więc z tej okazji można się bawić! I tak cała wyspa jak i cała Grecja, bawią się do białego rana!

A w niedzielę… Rzecz jasna spotkania z rodziną na łonie natury i pieczenie jagnięciny. Kolejne spotkania rodzinne i kolejny czas na jedzenie. Jak ucztują w Wielkanoc Grecy? Możesz zobaczyć na TYM! filmiku.

Cała wyspa jest dumna z tego jak spektakularnie organizowana jest tu Wielkanoc. W żadnym innym miejscu Grecji, Wielkanocy nie obchodzi się aż tak pięknie. Turyści są w szoku, często nie wiedząc co się dzieje i może nieco zazdroszczą mieszkańcom Korfu ich niezwykłej tradycji.

Kiedy latem będziecie spacerować miastem Korfu, spójrzcie pod nogi. Przez całe lato, a często aż do następnej Paschy,  pomiędzy starymi płytami chodników można zobaczyć okruchy i małe kawałki po czerwonych dzbanach, zwanych na Korfu boti.

 

Takie tłumy ludzi są w Wielką Sobotę w mieście Korfu.

Wyobraźcie sobie jak wypełnione są w ten czas kawiarnie!

Najlepsze miejsce do obserwowania 😀

 

 

 

Nikos Kazantzakis. “Ostatnie kuszenie Chrystusa”. Dlaczego to dzieło znalazło się na liście ksiąg zakazanych?… sobota, 16 kwietnia 2022

 

 

Przeczytanie „Ostatniego kuszenia Chrystusa” Nikosa Kazantzakisa zajęło mi zdaje się, że nieco ponad rok. Odkładałam tę książkę wiele razy, później znów do niej wracałam. W międzyczasie przeczytałam kilka zupełnie innych książek. Ale tę pozycję czytałam wyjątkowo długo. Kartka po kartce, zdanie po zdaniu, wyraz po wyrazie. Podkreślałam, notowałam, do pewnych zdań i stwierdzeń wracałam po kilka razy i zastanawiałam się nad wszystkim co było tam napisane. Kazantzakis jest mistrzem słowa. Uwielbiam jego proste, mocne sformułowania, jasne porównania i to, że w kilku słowach potrafi zawrzeć tak wiele prawdy o życiu i świecie. „Ostatnie kuszenie Chrystusa” to książka, której nie należy szybko połykać, bo niewiele z niej wtedy zostanie. Warto za to delektować się każdym akapitem. Ta książka jest bezsprzecznie dziełem literackim.

Nikos Kazantzakis (1885-1957) jest jednym z najbardziej cenionych pisarzy greckich. Większość kojarzy Kazantzakisa jako autora najpopularniejszej greckiej książki – „Grek Zorba” (przeczytaj więcej TU!). „Zorba” jest powieścią o dwóch skrajnie innych postaciach, przeciwnych charakterach, które przyciągają się do siebie niczym magnes. Narratorem jest w tej powieści grecki intelektualista, który chce odbudować kopalnię węgla znajdującą się na Krecie. Ten młody Grek wydaje się znać życie przede wszystkim ze świata książek. To właśnie od Zorby przychodzi mu nauczyć się jak można żyć pełnią, zachwycać się morzem, pracować aż do krwi na rękach, kochać całym sobą, jakby nic innego nie istniało.

Na zasadzie przeciwieństwa oparta jest również książka „Ostatnie kuszenie Chrystusa”. Jednak w tej powieści owe przeciwieństwo zawarte jest w jednej postaci – Chrystusa. Ta literacka interpretacja biblijnej historii, przedstawia Chrystusa jako postać wewnątrz której walczą ze sobą dwa pierwiastki: ten ludzki i ten boski. Kazantzakis napisał powieść, gdzie czytelnik poznaje Chrystusa jako człowieka z krwi i kości, który jak każdy z nas nosi w sobie rozterki, wątpliwości, pragnienia, wspomnienia i marzenia. Swój boski pierwiastek Chrystus odkrywa krok po kroku, strona po stronie, walcząc przy tym ze swoimi ludzkimi słabościami. To właśnie obraz ludzkiej strony Chrystusa wywołał sprzeciw kościoła prawosławnego, ale również katolickiego. Nie chodziło jednak tylko o to, ale o tym jeszcze za chwilę…

Jeśli punkt, po punkcie streścić by tę książkę, nie odbiega ona od tego co napisane jest w Biblii. Mamy więc Chrystusa, syna Marii i Józefa, który naucza swoich apostołów. Pojawia się również uwielbiająca Chrystusa, Maria Magdalena. Chrystus wie, że ma zostać ukrzyżowany, by odkupić grzechy ludzi. Tak też się dzieje. Od takiej decyzji wydanej przez lud, król Piłat umywa ręce. Chrystus wisząc już na krzyżu przeżywa zwątpienie. To właśnie wtedy nawiedza go szatan. Ostatecznie dokonuje się śmierć na krzyżu. Tak przebiegają obie historie i raczej nie ma tu większych różnic. Dlaczego zatem ta książka stała się tak problematyczna dla kościoła, że wpisano ją na listę ksiąg zakazanych?

Co dla mnie jest największym atutem tej książki, przez oba kościoły zostało uznane za największy problem. W powieści Chrystus jest przede wszystkim człowiekiem, który myśli, czuje, ma wątpliwości. Jestem wychowana w tradycji katolickiej, więc tę historię zaczęłam poznawać już w przedszkolu, z roku na rok poznając każdy jej szczegół. Dopiero jednak w trakcie czytania tej książki poczułam jak ta opowieść mogła rozegrać się w rzeczywistości. A przede wszystkim: jak mógł czuć się człowiek, który został wybrany na Zbawiciela. Dzięki tak realistycznym opisom Kazantzakisa, czytelnik choć w części może doświadczyć tego, co doświadczał Chrystus.  Wszystko w książce jest bowiem opisane aż tak realnie. Ta lektura jest jak podróż w czasie i jak unikatowa możliwość, by przeżyć tę historię na własnej skórze.

A co jeśli ostatecznie Chrystus nie znalazłby w sobie tej boskiej mocy, aby pozwolić się ukrzyżować? A co jeśli wybrałby zwykłe, dobre życie, jako mąż i szczęśliwy ojciec wielu dzieci? Taką wersję w formie snu Chrystusa również podsuwa ta powieść. I to między innymi ten fragment, w którym Chrystus kuszony przez szatana śni o zwykłym ludzkim życiu, stał się dużym problemem  dla kościoła. Dla mnie jednak wszystko co prowokuje do myślenia, stawiania pytań, podważania i definiowania na nowe, jest wielką wartością. W tym przypadku za ten sam aspekt, ta książka została przez kościół zakazana.

Ostatecznie władze kościoła stwierdziły, że sama historia nie odbiega od tego co zostało napisane w Biblii. Mimo tego książka była zakazana przez oba kościoły: katolicki i prawosławny. Władze kościołów obawiały się, że wielu czytelników mogłoby źle zrozumieć literacką całość. Uznano, że wielu ludzi mogłoby pomylić literacką interpretację bardzo znanego już wówczas autora, z tym co uczy kościół. Sen Chrystusa o zwykłym, ludzkim życiu mógłby zostać odczytany jako coś, co stało się rzeczywiście. Uznając więc, że ludzie opatrznie zrozumieją całą powieść, dużo bezpieczniej było książkę zakazać.

Ja jednak zachęcam. I to całym sercem. W Polsce rozpoczęła się Wielkanoc. W Grecji święta Paschy mamy za tydzień. Jednak pierwszy raz, po przeczytaniu tej właśnie książki, całą tę historię czuję inaczej. Tak jakbym czytając opowieść Kazantzakisa, była tam razem z Chrystusem.

 

 

 

TU! przeczytasz o książce “Grecja. Gorzkie pomarańcze” Dionisosa Sturisa

TUTAJ! przeczytasz o książce “Nić” Victorii Hislop