Jeśli interesujecie się grecką kulturą współczesną, być może już dobrze znacie tę postać. Niedawno na ekrany również polskich kin trafił jego ostatni film zatytułowany „Biedne istoty” (2023). Jeszcze wcześniej furorę zrobił film „Faworyta” (2018). Wiele osób kojarzy również film „Kieł” (2009). Zdania co do jego twórczości są bardzo podzielone. Ale jedno jest pewne: grecki reżyser, scenarzysta oraz producent filmowy i teatralny Giorgos Lanthimos robi obecnie zawrotną międzynarodową karierę. Z pewnością jego nazwisko jest jednym z najbardziej rozpoznawalnych greckich nazwisk we współczesnym świecie.
Lanthimos (1973) urodził się w Atenach. Jego matka zmarła, kiedy reżyser miał zaledwie 17 lat. Ojciec, który zawodowo grał w koszykówkę należąc do narodowej kadry, tak naprawdę nigdy nie interesował się synem. Lanthimos początkowo studiował marketing, ale szybko stwierdził, że zanudzi się na śmierć jeśli w przyszłości będzie pracować w korporacji. Stopniowo zaczął pracować za kamerą zaczynając od niewielkich produkcji. Drzwi do prawdziwej kariery otworzył mu film „Kieł”. Jest to wstrząsający, nieco abstrakcyjny dramat. Pokazuje codzienność odizolowanej od świata rodziny, w której obowiązują sztucznie stworzone przez rodziców patologiczne zasady. O tym, że na przykład każdy kot jest śmiertelnie niebezpieczny wierzą wychowane w odciętym od świata domu nastoletnie dzieci, dla których abstrakcyjne lub patologiczne zachowania są normami, z którymi się wychowały. „Kieł” był ostatnim filmem reżysera, który został nagrany wyłącznie z greckimi aktorami, w języku greckim.
Filmem, który otworzył Lanthimosowi drzwi do międzynarodowej kariery był „Lobster” (2015) z Colinem Farrellem w roli głównej. Jest to kolejny obraz abstrakcyjnego świata, w którym świat ludzi miesza się ze światem zwierząt. „Lobster” był pierwszym filmem w języku angielskim, a tuż po nim pojawił się dramatyczny horror „Zabicie świętego jelenia” (2017), w którym u boku Colina Farrella zagrała Nicole Kidman. Był to kolejny film, który zyskał uznanie krytyków. Rok później Lanthimos nakręcił film „Faworyta”, który zdobył aż 10 nominacji do Oscara. W tym filmie reżyser poszedł na kompromis ze standardami bardziej komercyjnych kinowych produkcji i tym samym film uzyskał ogromne uznanie nie tylko krytyków, ale również publiczności. „Faworyta” to film, który z niezwykłym smakiem i szczyptą komizmu interpretuje historyczne wydarzenia XVIII-wiecznego dworu Wielkiej Brytanii. Zniedołężniała królowa Anna jest manipulowana przez swoją faworytę oraz kochankę. W tym filmie szczególną uwagę przykuwa Emma Stone, która fantastycznie gra rolę główną – służącej królowej. Emma Stone zagrała również rolę główną w ostatnim filmie reżysera „Biedne istoty”. Ostatnia produkcja jest czymś w rodzaju baśniowej czarnej komedii. Naukowiec wskrzesza do życia kobietę, która uczy się funkcjonować w świecie zupełnie od początku. To przez pryzmat rozwoju głównej bohaterki, czyli Belli mamy szansę przyjrzeć się standardom, które kształtują nasz dzisiejszy świat.
***
Kiedy dobrych kilka lat temu obejrzałam film „Kieł”, pamiętam że po tym co zobaczyłam na ekranie nie mogłam się otrząsnąć przez kilka dni. To jest świetny film, ale żałowałam, że zobaczyłam go od początku do końca, bo sceny z tego filmu tak mocno na mnie działały, że wracały do mnie jak powtarzający się koszmar.
Moja bariera na oglądanie przemocy, zachowań patologicznych jest bardzo słaba. Od wielu już lat nie oglądam wiadomości, nie oglądam też horrorów, brutalnego kina akcji. Unikam patrzenia na sceny, w których jest przemoc. Więc jeśli zobaczę brutalne sceny to działają na mnie z potrójnym uderzeniem i po prostu nie mogę ich przetrawić.
Obejrzenie filmu „Kieł” było dla mnie jak trauma i do teraz staram się wymazać kilka scen, które tam zobaczyłam. Kiedy na ekrany weszła kolejna produkcja Lanthimosa, czyli „Lobster” powiedziałam sobie, że znów nie zafunduje sobie dawki emocji, które wywołał u mnie „Kieł” i nie widziałam tego filmu. Ale kiedy zobaczyłam, że w „Zabicie świętego jelenia” gra również Nicol Kidman postanowiłam dać reżyserowi jeszcze jedną szansę. Film był genialny. Działał jednak energią tak dziwnego horroru, z jaką nie zetknęłam się wcześniej. To tak jakby człowiek wszedł do najgorszego koszmaru, który może się przyśnić i nie wiadomo, czy jest to jedynie sen, czy też jest to rzeczywistość. Emocje, które wywoływał ten film były tak mocne, że dokładnie w połowie… wyszłam z sali kinowej. Nie byłam w stanie oglądać tego filmu dalej.
Wielu krytyków twierdzi, że reżyserując film „Faworyta” Lanthimos sprzedał się komercji. Dla mnie jest zupełnie inaczej, bo rezygnując z brutalnych scen i skrajnie silnych emocji horroru, które trudno udźwignąć, tak naprawdę otworzył się na publiczność, która nie była w stanie przetrawić takich dawek drastycznych scen. „Faworyta” jest dla mnie jednym z najlepszych filmów współczesnego kina. Ten film jest genialny. To co zobaczyłam na ekranie to obraz nieco abstrakcyjnego świata, który pozwolił mi zrozumieć ludzkie zachowania i to, co za nimi stoi.
Ostatni film reżysera również mnie zachwycił. Niektórzy twierdzą, że „Biedne istoty” to kolejna historia podobna do Frankensteina. Ale przecież znane nam historie są również po to, aby je w nowy sposób przetwarzać. Ten film, w którym świat przypomina baśń, pokazuje abstrakcję niektórych praw które rządzą naszym społeczeństwem, między innymi nierówności kobiet wobec mężczyzn, czy też norm społecznych które nie pozwalają nam mówić, to co rzeczywiście myślimy. Sceny, które budują film są pełne baśniowego piękna. A przedstawiony świat wciąga tak, że nie chce się z niego wychodzić, kiedy film już dobiega końca.
Mimo, że nie jestem w stanie obejrzeć jak dotąd większości jego filmów, Lanthimos to dla mnie reżyser genialny. Wystarczy, że zobaczę zaledwie kilka scen, które stworzył i wiem, że są jego autorstwem. Abstrakcyjność scen, które często nie mają wiele wspólnego ze światem rzeczywistym. Atmosfera jak ze snu. Podważanie norm, które rządzą naszym światem. Często prawie pozbawiona emocji gra aktorów. To dla mnie kilka cech, które wyodrębniają styl Lanthimosa, obecnie największego greckiego reżysera.
TU! przeczytasz o czym jest książka “Grek Zorba” Nikosa Kazandzakisa.
TUTAJ! przeczytasz o książce “Nić” Victorii Hislop.
TU! przeczytasz o książce “Grecja. Gorzkie pomarańcze” Dionisosa Sturisa.
