Z CYKLU: zacznij lekko poniedziałek – Przeczytaj to, kiedy jesteś w biegu… Jeden z najpiękniejszych fragmentów, jednej z najpiękniejszych książek o Grecji… poniedziałek, 30 listopada 2015

“Myślałem, jak szczęśliwy jest człowiek, któremu przed śmiercią dane było żeglować po Morzu Egejskim.

Wiele rozkoszy kryje w sobie ten świat – kobiety, owoce, idee. Ale pruć w to morze w czasie cichej jesieni, szepcąc imię każdej wyspy – to rozkosz, która zdolna jest przenieść serce człowieka wprost do raju. Nigdzie tak łagodnie i łatwo nie przechodzi się od rzeczywistości do marzenia.

-Po co?! Po co?! – Czyż nie można zrobić coś bez celu? Tak sobie, bo tak ci się podoba.

Piękna wieś, panie, pełno tam wszystkiego: chleb świętojański, groch, oliwki, winnica. A tam na piaskach rosną najwcześniejsze na Krecie ogórki, pomidory, oberżyny, melony. Afrykański wiatr przyśpiesza ich dojrzewanie. Jeśli położysz się nocą na plantacji, usłyszysz jak trzeszczą dojrzewając.

-Jesteś młody, szefie. Jesteś młody, zdrowy  i dobrze jesz i pijesz, wdychasz czyste morskie powietrze, gromadzisz siły. I na co je obracasz? Śpisz samotnie. Szkoda! Nie trać czasu, idź tam jeszcze tej nocy. Życie jest proste, szefie. Nie komplikuj go!

-Zmiana życia – zmiana planów! Przestałem wspominać co było wczoraj, przestałem myśleć co będzie jutro! Interesuje mnie tylko to, co się dzieje dziś, teraz! Pytam siebie: “Co właśnie robisz, Zorba? Spię! Więc śpij dobrze! A co robisz obecnie, Zorba? Pracuję. Więc pracuj dobrze! Co robisz teraz, Zorba? Całuję kobietę. Więc całuj ją mocno, Zorba, zapomnij o wszystkim, nic więcej  nie istnieje na świecie, tylko  ona i ty.”

Nikos Kazandzakis, Grek Zorba, Książka i Wiedza, Wa-wa 1986, s. 236

Przeczytaj więcej…

 

„Grecja. Gorzkie pomarańcze” Dionisosa Sturisa. Dlaczego mimo, że ta książka jest świetna, to wcale mi się nie podoba?… środa, 10 czerwca 2015

    Nie wiem czy kiedykolwiek na rynku polskim została wydana książka, która w tak przystępny i tak bardzo oddalony przewodnikowemu sposobowi pisania, opisuje Grecję. Żadnej innej takiej książki na temat Ellady, jeszcze nie czytałam.

    Dionisos Sturis jest dziennikarzem Radia TOK FM. Jest w połowie Polakiem, w połowie Grekiem. W okresie największych strajków relacjonował sytuacje w Grecji.

     „Gorzkie pomarańcze”, to książka którą konstruują  dwa główne wątki. Pierwszy to opis sytuacji Grecji w obliczu kryzysu. Natomiast drugi, to opowieść Dionisa o poszukiwaniu własnych korzeni i chęci ich zrozumienia. Oba wątki przeplatają się wzajemnie, tworząc całość.

     Książkę czyta się z ogromną przyjemnością, bo Sturis ma niesamowitą umiejętność obrazowego opisywania. To jedna z takich pozycji, która wciąga czytelnika w narracje, a później powoduje, że płynie się razem z nią. Opisy strajków, rozmowy z emigrantami, obrazowanie sytuacji Grecji podczas kryzysu. A jednocześnie bardzo osobista opowieść o okrutnym ojcu, losach stłamszonej przez niego matki i Greków, którzy  musieli uciekać z Grecji między innymi do Polski. Ta bardzo osobista historia rodziny Sturisa, jest jednocześnie przykładem jak wielka polityka wpływa, kształtuje życie jednostki. To taki mądry zabieg, który powoduje, że czytając o losach konkretnej osoby, człowiek dowiaduje się o wielkiej historii.

   Pod względem merytorycznym i językowym, książka jest rewelacyjna. Mimo tego, wcale mi się nie podoba. Czytając miałam więc zupełnie sprzeczne uczucia. Zarwałam przez nią kilka nocy, nie mogąc przestać czytać.  Ale z drugiej strony wywoływała we mnie oburzenie. Dlaczego?

    Gdzieś mniej więcej już po pięćdziesiątej  stronie zaczęłam odnosić wrażenie, że Sturis Grecji nie lubi. Chce ją poznać, zrozumieć i  oswoić. Podróżuje po niej, rozmawia z ludźmi i uczy się języka. Mimo tego nie potrafi jej nie tyle pokochać, co po prostu zwyczajnie polubić. Pisząc o drodze do Meteor, opisuje przydrożne śmieci. Smaku tsipouro nie znosi. Zachwyt nad Akropolem, jak sam przyznaje – jest udawany.  A Saloniki to według  niego jedno z okropniejszych miast Grecji. Tak wyliczać można jeszcze długo.

    Nie trzeba być psychologiem, żeby zrozumieć, że jeśli matka Sturisa z Grecji uciekła, a mąż Grek był zwyczajnym tyranem, to dla Dionisa  jego druga ojczyzna będzie się jawić jak zmora z dzieciństwa. Co prawda można ją zrozumieć, ale pokochać będzie bardzo trudno.

   Dokładnie w połowie książki, Sturis szczerze odpowiada na pytanie: „So, what do you love about Grece?  I czy  ja w  o g ó l e?”.[1]

   Sturis opisuje więc Grecje jak przez bardzo ciemne okulary. Kryzys. Rozmowy z emigrantami walczącymi o prawo stałego pobytu. Opowieści o tych, którzy zginęli przepływając rzekę Ewros.  Liczne przykłady korupcji. Wiecznie nierozwiązane problemy. To wszystko jest oczywiście prawdą i niczemu nie można zaprzeczyć. Ale to jest taka najciemniejsza strona Grecji, a wcale nie jej całość.

   Odmian pomarańczy jest  wiele. Bardziej, mniej słodkie. Takie, które nadają się bezpośrednio do jedzenia, albo takie, z których wyciska się soki. W wielu miastach Grecji, przy głównych ulicach, rośnie specyficzna odmiana pomarańczy. Ich owoce są niesamowicie gorzkie i nie nadają się do bezpośredniego jedzenia. Służą przede wszystkim ozdobie. Tytuł książki jest więc niezwykle trafny. „Grecja. Gorzkie pomarańcze”. Czyli właśnie te, które sadzi się w miastach jako dekoracje. Sturis opisał więc Grecję, tak jakby smakując tylko  jednej odmiany pomarańczy. Tej, która jest najbardziej gorzka. Mimo wielkiej wartości tej książki, ta pozycja nie pokazuje  obiektywnego obrazu całej Ellady.

 

Grecja. Gorzkie pomarańcze

Dionisos Sturis

Wab

Warszawa, 2013

 

 


[1] Grecja. Gorzkie pomarańcze, Dionisos Sturis, Wab, Wa-wa, 2013, s. 137

Kim jest Dionisos Sturis? I dlaczego każda osoba, która interesuje się Grecją powinna dobrze znać jego nazwisko?… sobota, 9 maja 2015

      Zupełnie nie wiem jak to się stało, że do czytania „Gorzkich pomarańczy” zabrałam się tak późno.  Czekając na ten właściwy moment, książka przez dłuższy czas stała na baczność w pełnej gotowości na regale. Kiedy jednak zabrałam się do czytania, zarwałam przez nią kilka nocy.

       Nie znalazłam jak dotąd żadnej innej książki wydanej w Polsce, która Grecję opisywałaby tak obrazowo. Sytuację kryzysową, to co działo się w Elladzie po II wojnie światowej i to co dzieje się teraz. Co chwila,  zasypuję Janiego cytatami: a czy wiesz, że… a czy słyszałeś o tym… czy zgadzasz się z… a Dionisos pisze, że… i tak dalej, i tym podobne.

       Całość napisana jest tak obrazowo, że za każdym razem kiedy otwieram książkę, czuję jakbym słuchała Dionisa siedzącego obok, konfrontując jednocześnie to o czym się dowiaduje, z moimi greckimi doświadczeniami.

      Recenzja książki „Grecja. Gorzkie pomarańcze” Dionizosa  Sturisa pojawi się na blogu pod sam koniec maja. Ale… Kim właściwie jest Sturis? I dlaczego każda osoba interesująca się Grecją, powinna dobrze znać jego nazwisko?

      Dionisos Sturis jest w połowie Polakiem, w połowie Grekiem. Przyszedł na świat w 1983 roku w Salonikach. Mieszkał w Elladzie dwa pierwsze lata swojego życia, ale  prawie całe późniejsze życie spędził już w Polsce.  Matka Dionisosa jest Polką. Wyszła za mąż za Greka i w latach 80. wyprowadziła się do Grecji. Mąż, ojciec Sturisa szybko okazał się być tyranem. Już z trójką dzieci, po kilku latach jego żona uciekła do Polski.

     W swoim dorosłym życiu, Sturis postanowił poznać Grecję i zrozumieć swoje greckie korzenie. Wyjechał na stypendium do Joaniny. Zaczął uczyć się greckiego.

    Obecnie pracuje w radiu TOK FM, zajmując się polityką zagraniczną. Jest specem w temacie Grecji. Był świadkiem wszystkich najgorętszych wydarzeń związanych z kryzysem, relacjonując sytuacje w Elladzie dla polskich mediów. Krótko po tym powstała jego pierwsza książka – „Grecja. Gorzkie pomarańcze”.

     Warto zwracać  uwagę na wszystkie audycje z uczestnictwem  Sturisa w radiu  TOK FM, które dotykają Grecji, jak i wszystkie artykuły, które dostępne są na stronie radia. Pojawiają się tam najróżniejsze informacje, z różnych dziedzin dotyczących  Grecji, zawsze reprezentujące dziennikarstwo na najwyższym poziomie.

     -Jani!!! Jeszcze tylko to ci przeczytam! Słuchaj, to się uśmiejesz: (…) To w Raches (wyspa Ikaria – przypis mój) jest ta słynna piekarnia, która otwiera się po zmroku i zostaje czynna prawie do rana. Piekarz wie, która rodzina ile czego potrzebuje. Pakuje chleby do siatek, siatki podpisuje i wiesza je na hakach przy drzwiach. Ludzie przychodzą, odwieszają torby, zostawiają pieniądze. A jeśli ktoś nie zapłacił, znaczy, że nie miał. Odda innym razem, przy okazji.[1]

   -No i co w tym takiego… niezwykłego?

   -Jak to co? Fajnie mają na tej Ikarii, nie?

   -A nie zauważyłaś, że u nas też tak jest?

    No tak! Kiedy wskazano mi przysłowiowym palcem, wtedy zauważyłam. I połączyłam fakty: co robią siatki z chlebem zawieszone na klamkach z tym, że obok jest piekarnia. Niby widziałam je setki razy i przechodziłam obok nich prawie co drugi dzień, ale jakoś tak… Nigdy nie zwróciłam na to uwagi. I po raz kolejny przekonałam się o tym, że myśl „o! tyle już wiem”, jest bardzo zwodnicza. A w temacie, w którym się siedzi, tak naprawdę nigdy nie można przestać drążyć.

     Na recenzję literackiego debiutu Dionisosa Sturisa zapraszam pod koniec maja!

     Tymczasem niżej, możecie odnaleźć  kilka przykładowych audycji i artykułów autorstwa Sturisa:

AUDYCJE

TEKSTY

 


[1] Grecja. Gorzkie pomarańcze, Dionisos  Sturis, Terra Incognita, Wydawnictwo WAB, Wa-Wa, 2013, s. 71

„Labirynt nad morzem” Zbigniewa Herberta. Czy o Grecji można opowiadać jeszcze piękniej… sobota, 14 lutego 2015

     

    -Muszę pani coś dać. Musimy spotkać się jutro, bo koniecznie muszę dać pani pewną książkę.

     Niestety, już się nie spotkałyśmy, bo przecież szczyt sezonu w Grecji to jeden wielki młyn i jedynie Zeus Gromowładny może mieć zielone  pojęcie o tym co w planach jest na jutro. Z tą przemiłą panią zdołałyśmy się zaprzyjaźnić  podczas wycieczki. Rozmawiałyśmy również między innymi o Herbercie. Racjonalnie nie mogę mieć pewności, ale intuicja  przekonuje mnie, że tym podarunkiem był  „Labirynt nad morzem” Herberta. Kilka dni później książkę zdobyłam sama.

                               

     „Labirynt nad morzem” czytałam wyjątkowo długo, pobijając chyba mój rekord w długości czytania. Książka nie jest zbyt gruba, ale lektura zajęła  mi ponad pół roku. Zdanie po zdaniu. Słowo po słowie. Analizując szyk, gramatykę, mistrzowskie porównania. I przede wszystkim próbując zdefiniować  to niemożliwe do zdefiniowania: w czym tkwi ten geniusz Herberta? Wciąż nie potrafię tego skonkretyzować. A może ktoś z was pomoże?

       Książka jest zbiorem tekstów Herberta napisanych podczas podróży po Grecji z  września 1964 roku. Wspólnie z dwojgiem przyjaciół mieszkających w Anglii, Herbert odwiedził wtedy Ateny, Spartę, Mykeny, Korynt, Delfy, Epidauros oraz Sunion.[1]

      Każde z odwiedzanych miejsc, to oddzielny rozdział, w którym Herbert pisze o najważniejszych wydarzeniach dla starożytnej historii danego rejonu. Co działo się w Atenach za czasów Peryklesa? Jakie znaczenie miała wyrocznia w Delfach? Jakie były konsekwencje wybuchu wulkanu na Santorini? Niby zwykłe informacje, na które natykaliśmy się podczas lekcji historii, jeszcze gdzieś w podstawówce. Te zazwyczaj podawane w formie suchych faktów, dat w zestawieniu z dziwnie brzmiącymi i jeszcze trudniejszymi do nauczenia nazwiskami, chyba na mało kim robiły jakiekolwiek wrażenie. Kiedy jednak te same informacje, po raz kolejny przekazuje Herbert, to mam nieodpartą ochotę cofnąć się w czasie, by raz jeszcze znaleźć się w szkolnej ławce i posłuchać na temat starożytnej historii. Ale takiej w wydaniu Herbertowskim. Gdzie ważne są nie nazwiska, ale naprawdę istniejący kiedyś ludzie, namacalni,  z krwi i kości. Nie daty i nazwy miejsc, a prawdziwe wydarzenia, które miały realny wpływ na dzieje historii i tego jak żyjemy do dzisiejszego dnia. Gdyby tylko Herbert mógł być autorem podręczników do nauki starożytnej historii w szkole…

      Autor w niezwykle malowniczy sposób opisuje krajobrazy. Dlatego czytać jego opis, to dokładnie tak jakby oglądało się obraz. Jednak Herbert widzi znacznie więcej. Opis zwyczajnego widoku, często wkracza tu na teren poezji.

      „Labirynt nad morzem” miałam przyjemność czytać będąc w Grecji i czasem  jednocześnie odwiedzając część z miejsc, o których mowa była w książce. Była to wyjątkowa  przyjemność. Kiedy przeczytałam ostatnią stronę, zamknęłam książkę, czując się trochę nieswojo. Że o tylu rzeczach nie miałam pojęcia. W tylu miejscach jeszcze nie byłam. Tyle jeszcze nie widziałam.

     Ta książka ciągle przemieszcza się po domu, tylko od czasu do czasu trafiając na swoje miejsce na regale. Ciągle do niej wracam. Poniszczona. Pogięta. Pozakreślana. Zalana gdzieś wodą,  później kawą i po drodze czymś tam jeszcze. Wciąż mam wrażenie, że jeszcze nie doczytałam jej tak do końca…

 


1 „Labirynt nad morzem”, Zbigniew Herbert, Zeszyty Literackie, Warszawa, 2000,  str. 208

Podziel się ze mną swoją ciekawością! Prośba do czytelników… wtorek, 6 stycznia 2015

     Ta myśl krążyła mi po głowie już od jakiegoś roku, ale widocznie potrzebowała czasu by wystarczająco urosnąć. Teraz mam już konkretny pomysł, całą koncepcję i plan. Dla mnie rok 2015, to 12 miesięcy  między innymi  pracy nad moją pierwszą książką. Pisanie  jest już w toku i właśnie zarysowują się pierwsze strony.

 

     Jak zapewne się domyślacie, książka będzie o Grecji. Choć w myślach nazywam ją przewodnikiem, w tradycyjnym tego słowa znaczeniu nie ma z nim wiele  wspólnego. Jest to przewodnik, ale  po greckiej kulturze, tradycji, mentalności oraz  codzienności. Wszystkim tym, co kryje się w głowie typowego mieszkańca tego niezwykle ciekawego kraju, a co dla nas jest odmiennym zaskoczeniem.

     Tutaj  ogromna prośba do Ciebie, mój drogi czytelniku, ponieważ to właśnie Ty będziesz potencjalnym adresatem takiej książki. Jeśli bowiem zaglądasz na tego bloga, Grecja jest tematem, który z pewnością Cię interesuje.

Napisz  w komentarzu lub wyślij  do mnie maila (dizzy70@wp.pl) i  powiedz…

Jakie tematy związane z Grecją interesują Cię najbardziej? Czy jest to religia? Polityka? Kultura? Muzyka? A być może zwyczajne  życie codzienne? Czy chciałbyś, aby w takiej książce konkretny problem  został szczególnie rozwinięty? Być może istnieją tematy, które Cię zupełnie nie interesują i nie warto tracić na nie stron? Czego o Grecji chciałbyś się dowiedzieć? Co takiego w Elladzie podoba Ci się lub interesuje Cię najbardziej? Na co powinnam zwrócić szczególną uwagę?

Będzie dla mnie ogromnie pomocne jeśli podzielisz się ze mną swoją ciekawością. Każdy Twój pomysł, wskazówka są tu  niezwykle cenne!

 

 

„Rozgrywka”. Dlaczego tło filmu staje się pierwszym planem?… piątek, 5 grudnia 2014

     Dwa tygodnie temu na ekrany polskich kin, wszedł film „Rozgrywka” w reżyserskim debiucie  Hossein Amini. Kiedy tylko natknęłam się na zwiastun i zobaczyłam, że akcja toczy się w Grecji, wiedziałam że jak najszybciej muszę całość  zobaczyć. I rzeczywiście, jest to ważny film, dla każdego kto interesuje się tematem Grecji, albo zwyczajnie Grecję lubi.

   Akcja „Rozgrywki”  toczy się w latach 60tych  (jak dla mnie to wielki  plus). Małżeństwo Chester (Viggo Mortensen) oraz Colette (Kirsten Dunst) przyjeżdża do Aten, gdzie miło spędzają czas. Para na pierwszy rzut oka, wydaje się być z serii tych idealnych, ale oczywiście tak nie jest. Chester ma poważne długi, a ciągnąca się za nim  niechlubna przeszłość, „materializuje” się  w hotelowej łazience i celuje w niego pistoletem. Nieszczęśliwym przypadkiem mężczyzna, który napada na Chestera umiera. I co dalej? Dalej…  Trzeba uciekać!

   Para chce przedostać się najpierw na Kretę, w czym małżeństwu pomaga  młody przewodnik po Atenach – Rydal (Oscar Isaac).  Rydal to pełny uroku osobistego, drobny złodziejaszek, który zauroczonym w  nim młodym kobietom, wyciąga z portfeli banknoty. Początkowo wydaje się, że pomaga amerykańskiej parze w ucieczce, bo wywęszył tłusty, kilku zerowy kęsek, ale szybko okazuje się, że tym razem to Rydal  został zauroczony przez Colette.

   Akcja brzmi całkiem ciekawie i mniej więcej do jednej trzeciej filmu, byłam naprawdę zainteresowana co takiego zadzieje się dalej. Ale tylko do jednej trzeciej… Po około trzydziestu minutach zorientowałam się, że bardziej od tego co dzieje się z fabułą, interesują  mnie okulary słoneczne przystojnego greckiego przewodnika i śliczna, kanarkowa sukienka, w której Kirsten Dunst spaceruje po Akropolu. Tak, okulary były naprawdę obłędne, a kolor kanarkowy wspaniale komponuje się z kolorem starożytnych kolumn Partenonu. Mogłabym jeszcze długo rozwodzić się nad  kapeluszami w tym filmie, bo uwielbiam modę lat 60tych, ale zdaje się że nie tu moją uwagę chciał skierować reżyser.

   Na „Rozgrywce” ani razu się nie zaśmiałam, ani razu nie poleciała mi łza i ani razu się nie przestraszyłam. Ujmując krótko, film nie wywołał u mnie właściwie żadnych emocji. Dlaczego?

   Sam pomysł na scenariusz był naprawdę dobry. Czas i miejsce, kiedy i gdzie rozgrywa się film – szalenie interesujące. Aktorzy – bardzo dobrzy.  Jednak akcja ciągnie się tu zbyt równo i nigdzie nie czuć w niej  napięcia. Rozterki żony, która zauroczyła się drugim mężczyzną, to wątek który nie wydaje się być wystarczająco pogłębiony. I tu wyłania się najsłabszy element całego filmu, czyli postać Colette, grana przez Kirsten Dunst. Postać zupełnie papierowa. Nie wiadomo kim tak naprawdę  jest, jaka jest i jak właściwie  ją scharakteryzować? Ani ładna, ani brzydka. Tylko umownie uwodzicielska i seksowna. Nie wiadomo czy silna, czy też słaba.    Niby uczciwa i dobra, ale znów nie  tak do końca. Wada scenariusza, reżyserii, czy też raczej Dunst, która mogła pokazać tu znacznie więcej. No cóż – każdemu się zdarza…

    Zapewne nie tylko dla mnie najbardziej interesujące w tym filmie było umiejscowienie akcji. Mówiąc całkowicie obiektywnie – był to naprawdę rewelacyjny pomysł. Ateny w swojej najpiękniejszej, letniej odsłonie,  wraz z Akropolem i kawiarenkami u jego stóp. Grecy ze swoim  akcentem mówiący po angielsku, co zawsze jest urocze. Starsi panowie, którzy  rano w mikroskopijnej wielkości filiżankach, piją kawę. Ktoś zabija ośmiornice, która później suszy się na słońcu. Białe wino, a w tle widok na morze. Wieczorne  tańce do greckiej muzyki. I przede wszystkim ta cudowna, zalana słońcem  Kreta oraz  pałac w Knossos. Taka sceneria nie może się nie podobać, trudno by wypadła mdło czy też  mało interesująco. Problem w tym, że Grecja przedstawiona  w tym filmie, jest dużo bardziej frapująca, niż sama akcja. A przecież tu chodziło o thriller…

    „Rozgrywka” zapada w pamięć i być może nawet warto iść na nią do kina, ale to dla  Aten w latach 60tych, dla Akropolu, Krety,  pałacu w Knossos, słomkowych kapeluszy i słonecznych okularów. I tego widoku, kiedy roześmiana Kirsten Dunst w kanarkowej sukience, spaceruje w lesie starożytnych kolumn Partenonu.

“Rozgrywka”. Kadr z filmu

 

 

 

 

 

Przewodnik po KORFU, cz. 6 – „Hrabina Kerkiry” – rozśpiewany przewodnik po wyspie Korfu… sobota, 27 września 2014

     i-komissa-tis-kerkyras

      „Hrabina  Kerkiry” (1972, reż. Alekos Sakelarios) to jeden z najsłynniejszych greckich musicali, będący jednocześnie znakomitym przewodnikiem po wyspie. Kerkira jest  bowiem jednym z głównych bohaterów  filmu.

       Akcja, jak to zazwyczaj bywa u musicalach, jest  mało skomplikowana. Główna bohaterka Siora (określenie „pani” w dialekcie greckiego używanego na Wyspach Jońskich) Angelina, mieszka w przepięknym domu w samym centrum miasta Korfu, gdzie prowadzi lekcje gry na pianinie dla dzieci. Siora Angelina jest po uszy zakochana w muzyce i swojej wyspie. Wszak Kerkira to jedna z najbardziej rozśpiewanych  wysp Ellady. Latem  na Korfu przyjeżdża zespół taneczno – muzyczny z Włoch. Ponieważ jest szczyt turystycznego sezonu, grupa młodych tancerzy nie ma się gdzie zatrzymać. Po długich pertraktacjach Siora Angelina pozwala grupie  Włochów zamieszkać u siebie. I tu zaczyna się prawdziwy musical, fantastyczne popisy wokalne  Reny Vlahopoulou, słynnej greckiej aktorki  i piosenkarki, która przyszła na świat właśnie na Korfu.

      Zespół młodych Włochów przygotowuje się do koncertu. Kiedy w końcu ma do niego dojść – następuje kulminacja akcji. W niewiadomych okolicznościach na wyspę nie dolatuje włoska wokalistka, gwiazda owego koncertu. Po bardzo długich prośbach i namowach, zastępuje ją Siora Angelina, czyli Rena Vlahopoulou we własnej osobie, wykonując między innymi najsłynniejszą piosenkę wyspy, czyli: „Kerkira, Kerkira i Pondikonisi…”.

      Akcja całego musicali rozgrywa się rzecz jasna na Korfu i jest jednocześnie przepiękną wizytówką wyspy, wspaniałą jej reklamą. Wiele scen zostało nagranych  w słynnym domu, który znajduje się na końcu ulicy Liston, obok Pałacu św. Jerzego i św. Michała. W tle pojawiają się Plac Spianada, urokliwe  kantounie (wąskie uliczki miasta Kerkira), Stara Forteca. A przy tym bajkowa Paleokastritsa, widok na Mysią Wyspę i Vlachernę oraz wszystkie najważniejsze dla wyspy miejsca, w najpiękniejszych odsłonach.

Dom,  w którym nagrano większość filmowych scen – dzisiaj.

Dom, w którym nagrano większość filmowych scen – dzisiaj

    Nie można wymarzyć sobie lepszego „folderu reklamowego” dla Korfu. Widoki na długo zapadają w pamięć, a piosenki  śpiewane w tym filmie, do dziś grane są na wyspie. Przy tym mistrzowska gra  Reny Vlahopoulou…

 

Zapraszam serdecznie do słuchania i oglądania:

HRABINA KERKIRY, reż. Alekos Sakelarios, 1972, 84 min. 

 

„Moje wielkie, greckie wesele”. Na czym polega fenomen tej komedii?… niedziela, 6 lipca 2014

     Nieprzypadkowym zapewne zbiegiem okoliczności, ten film  wpadł mi w ręce na kilka dni przed moim pierwszym wyjazdem do Grecji. Było to już jakieś osiem lat temu. Oglądając go co chwilę spadałam ze śmiechu z krzesła, choć jeszcze wtedy nie do końca rozumiałam o co chodzi w niektórych scenach. Fenomen tej jednej z najpopularniejszych komedii o Grekach obrazuje między innymi  fakt, że wiele cytatów z tego  filmu weszło na stałe do języka potocznego. „Moje wielkie, greckie…” – ten slogan powtarza się tak często.  „Powiedz mi jedno słowo, a udowodnię ci, że pochodzi ono z Grecji”. Czy też: „Ludzie dzielą się na tych, którzy są Grekami i tych, którzy chcieliby nimi być” (to chyba mój ulubiony;))) W czym jednak tkwi fenomen tej przezabawnej komedii? To, że śmieszy to  jeszcze przecież nie wszystko.

      „Moje wielkie, greckie wesele” to film o dość prostej fabule, typowej dla komedii romantycznych. Główna bohaterka, czyli Tula pochodzi ze skrajnie tradycyjnej greckiej rodziny, mieszkającej w Stanach. Jej rodzice należą do  pokolenia greckich emigrantów, którzy zaczynali od „ośmiu dolarów w kieszeni”, by ciężką pracą  polepszyć warunki bytowe. Ot doskonały przykład, że stereotyp leniwego Greka niekoniecznie się sprawdza. Tula dobiega trzydziestu lat. Czuje presję o ciężarze co najmniej tony, że a) powinna szybko wyjść za mąż  b)jej mąż musi być Grekiem  c)powinna  jak najszybciej  urodzić dziecko,  a najlepiej… wiele, wiele dzieci!

      Tula postanawia przeciwstawić się  tradycji, która wyraźnie ją uwiera i iść obraną przez siebie drogą.  Zapisuje się na kurs komputerowy. Przestaje pracować jako kelnerka w tawernie swoich rodziców i zatrudnia się w biurze podróży. W międzyczasie poznaje pewnego szalenie przystojnego Amerykanina, o niemieckich korzeniach. Nie zdradzę chyba zbyt wiele jeśli wyjawię,  że przezwyciężając pasmo trudności, romans kończy się „wielkim, greckim weselem”.

      Fenomen tego filmu tkwi nie tylko w tym, że jest przezabawny. „Moje wielkie…” jest przede wszystkim swoistą encyklopedią, w której zawarte jest wszystko co najlepiej charakteryzuje Greków. Filmowe postacie skrojone są tak, by zobrazować pewne „typy” funkcjonujące w dzisiejszym, greckim społeczeństwie. Ojciec Tuli, to tradycjonalista, który nie wyobraża sobie, że jego córka może wyjść za nie-Greka. Typowa, grecka   „mamma”,  jako przysłowiowa „szyja”, kręci głową swojego męża w każdą możliwą stronę. Brat Tuli,  czyli Nikos – to idealny przykład  „Greek Lovera” ze złotym łańcuchem zawieszonym na klacie  i błyszczącym żelem we włosach. Mimo trzydziestu kilku lat na karku, nie wygląda na to, że szybko wyprowadzi się od rodziców.

"Jak to - on nie je mięsa?! Ok! Zrobię jagnięcinę."

“Jak to – on nie je mięsa?! Ok! Zrobię jagnięcinę.”

      Dlaczego Grecy „plują”, kiedy widzą  coś godnego pozazdroszczenia? Jak reagują na słowo „wegetarianin”? Dlaczego większość mężczyzn w Elladzie  ma na imię Nikos? I dlaczego w  typowym, greckim domu musi stać   dziesięć popiersi greckich filozofów? Na te i wiele innych pytań dotyczących Grecji i Greków znajdziecie odpowiedź w samym filmie, który w zaledwie  90 minutach opowiada o wszystkim, co charakteryzuje współczesnych mieszkańców Ellady.

     Śmieszy. Bawi. Uczy. Ale również odpowiada na pewne bardzo ważne pytanie.  Jak ustosunkować się do greckiego szaleństwa na punkcie tradycji, tak by zachować życiową równowagę, czy też – grecki „złoty środek”? Na to pytanie w jednej ze scen odpowiada Nikos mówiąc, że tradycja w jakiej się wychowaliśmy zawsze będzie częścią nas, ale nigdy nie powinna hamować  przed tym, by iść obraną przez siebie drogą.

    „Moje wielkie, greckie wesele” drugi raz  obejrzałam po moim pierwszym pobycie w Grecji. Rozumiejąc już dużo więcej, śmiałam się jeszcze bardziej. Po raz trzeci  obejrzałam ten film kilka dni temu. Brzuch bolał mnie ze śmiechu jeszcze bardziej. Z pewnością wrócę do niego  jeszcze niejeden raz. Wy pewnie też już oglądaliście. Ale… Jeśli nie macie planów na najbliższy wolny wieczór, to może by tak  raz jeszcze? „Moje wielkie, greckie wesele”!

 https://www.youtube.com/watch?v=_Y5aBK7qAI0

 

„Kronika pewnego miasta”, czyli najbardziej inspirujący przewodnik po Rethymno na Krecie… sobota, 22 lutego 2014

         „(…) pozwól, że złożę ci życzenie, by twój okręt stanął na kotwicy u brzegów Rethimno w jakiś letni wieczór, o godzinie, gdy morze ma zapach arbuza, a kobiety z włosami namaszczonymi olejkiem jaśminowym wychodzą przejść się po molo. Oprzyj wtedy łokcie o balustradę i przyglądaj się z dala baśniowemu miastu. Ono też będzie na ciebie spozierać tysiącem oczu, uczyni swe wody zwierciadłem dla obfitej strugi blasku, spływającej z twojego statku, i będzie dawać ci znak swymi niezliczonymi światłami… A jeśli tak dobrze wypadnie, że się zbudzisz tam jeszcze o świcie – wstań i nie bez łzy w oku popatrz ostatni raz na miasto, kiedy ozłaca je gwiazda dnia. Przywołaj wówczas na pamięć wszystko, co ci opowiadam, aby nacieszyć źrenice niezapomnianym widokiem”.

 

 

         Jakiś czas temu natrafiłam na książkę Pandelisa Prevelakisa „Kronika pewnego miasta”. To lekkie niczym piórko wydanie, towarzyszyło mi wszędzie, mieszcząc  się w mojej torebce. Czytałam przy każdej nadarzającej się okazji, bo jest to jedna z tych książek, od których nie można się oderwać.

      Prevelakis to jeden z największych  greckich pisarzy pokolenia 1930,  a „Kronika pewnego miasta” jest jedną z najważniejszych jego książek. Owe „pewne miasto”, to Rethymno, które znajduje się na Krecie. Książka od pierwszego, aż po ostatnie zdanie jest jego opisem.

      „Kronika…”  pozbawiona jest typowej fabuły. Opowiada o Rethymno, które Prevelakis pamięta z czasów swojej młodości. Swoje wspomnienia konfrontuje z tym jak miasto wygląda w czasie, kiedy odwiedza je po latach.  Przyznacie, że opis akcji niekoniecznie brzmi emocjonująco. Bo jak przez ponad 150 stron można porywająco  opisywać jedno miasto!?

       Można. Jeśli  po pierwsze opisywane miejsce  prawdziwie się  kocha, a po drugie jest się mistrzem prozy, która niepostrzeżenie miesza się z poezją. Książkę czyta się bowiem fragmentami jak wiersz, przepełniony melodyjnymi opisami kreteńskiego miasta.  Na białych kartkach pokrytych  czarnym drukiem, widać całe miasto. Wąskie uliczki, stare budynki i kościoły, mieniące się w słońcu morze, ruch statków, które nieustannie przypływają i odpływają. Opisy przeplatają opowieści o ludziach, którzy miasto tworzą. Są wśród nich Grecy, Żydzi, Turcy, co jest dowodem zawiłej przeszłości Krety.

       Za czasów młodości pisarza, miasto kwitło przeżywając swoje najlepsze lata. Rethymno było wtedy bardzo ważnym portem, miastem bogatym o kosmopolitycznej atmosferze. Kiedy Prevelakis powrócił do niego po latach, wszystko się zmieniło. Miasto podupadło. Przestało się rozwijać. W luksusowym sklepiku, gdzie niegdyś sprzedawano najlepszej jakości jedwabie, zaczęto sprzedawać gwoździe.  Nawet mimo, iż jest to tylko opis miasta, łezka czasem kręci się w oku. Doskonałym przykładem takiego fragmentu, jest opis rozbierania  na części statku, który osiadł  w porcie na mieliźnie i umiera jakby był żywą istotą. 

      Czy miasto zdołało wydźwignąć się z pogrążenia w biedzie i letargu? Odpowiedź znajduje się  w posłowiu napisanym przez Bartosza Barszczewskiego, który kilkadziesiąt lat później odwiedził  miasto. Gdyby ten sam obraz mógł zobaczyć Prevelakis, z pewnością bardzo by się ucieszył – miasto stanęło  na nogi. Odbudowano najważniejsze kościoły i budynki.  W porcie znów zaczęły cumować statki, a turystów nie brakuje. Rethymno znów żyje.

     Jeszcze podczas czytania tej książki, wpadł  mi w ręce katalog z ofertami wakacji na najbliższe lato. Szybko przewertowałam strony, by znaleźć rozdział o Krecie. Ku  mojej radości, znalazłam informacje o  Rethymno.  Na zdjęciu urocze, stare  domki  stały w równym szeregu nad niewielkim portem, gdzie cumowały statki. Kilka stron zajmowały oferty różnych kurortów i hoteli.  Kiedy znajdę się na Krecie, jednym z pierwszych miast, jakie odwiedzę będzie właśnie Rethymno.

     Niezwykłe walory językowe książki, zostały w pełni oddane w przekładzie polskim, czego zasługą  jest mistrzowskie tłumaczenie Janusza Strasburgera. Przekład znakomicie oddaje specyficzną melodię języka greckiego, zachowując poetycki charakter tekstu Prevelakisa.  Żeby tak przełożyć książkę w bardzo trudnym języku jakim jest grecki, o tym kraju trzeba wiedzieć wszystko.

     Jeżeli więc macie w planach podróż na Kretę, koniecznie zaopatrzcie się w „Kronikę pewnego miasta” Pandelisa Prevelakisa. O Rethymno  opowie Wam więcej niż niejeden przewodnik.

“Kronika pewnego miasta”

Pandelis Prevelakis

Tłumaczenie:Janusz Strasburger

Wrocław 2013

Wydawnictwo: GRECKIE KLIMATY

 

Cytat użyty w tekście, pochodzi z wyżej wymienionego  wydania, strona 99 – 100.  

O co tak naprawdę chodziło temu Zorbie?…czwartek, 22 marca 2012

„-Zmiana życia – zmiana planów! Przestałem wspominać, co było wczoraj, przestałem myśleć, co będzie jutro! Interesuje mnie tylko to, co się dzieje dziś, teraz! Pytam siebie: „Co właśnie robisz, Zorba?”, „Śpię”. „Więc śpij dobrze!” „A co robisz obecnie, Zorba?” „Pracuję”. „Więc pracuj dobrze!” „Co robisz teraz, Zorba?” „Całuję kobietę”. „Więc całuj ją mocno, Zorba, zapomnij o wszystkim, nic więcej nie istnieje na świecie, tylko ona i ty!”[1]
       -A co teraz ciekawego czytasz Dorota? – spytała mnie jakiś czas temu moja dobra przyjaciółka.
-„Greka Zorbę”.
     Nie wiem zupełnie jaki był wtedy mój wyraz twarzy, ale jak do dziś wspomina Estera, wyrysowało się na niej coś takiego – że tak jak stałyśmy zawróciłyśmy do księgarni po jeden egzemplarz.
     Zorba to z pewnością najbardziej popularny grecki bohater. (Nie licząc oczywiście tych mitologicznych, ale to już zupełnie inna bajka.) Zorba i Zorba – wszędzie gdzie pojawia się temat Grecji, to nazwisko pojawia się niezmiennie. Na czym więc właściwie polega fenomen tego bohatera?
     Gdyby streścić całą książkę, brzmiało by to mniej więcej tak: … młody człowiek z pewną ilością pieniędzy przybywa na Kretę, by tam robić interesy. W drodze spotyka owego Zorbę – typowego z wyglądu, krzykliwego Greka, który staje się jego współpracownikiem i przyjacielem, z którym mieszka na Krecie.  … Ogólnie, szczerze ujmując – nudy. Podobnych historii setki, jak nie tysiące. Dlaczego więc to właśnie nie kto inny jak Zorba tak mocno osiadł we współczesnej kulturze?
    Ta książka to po prostu  fenomen. Po jej pierwszym zdaniu „Po raz pierwszy spotkałem go w Pireusie…”, nie można się od niej odkleić. To jest czysta poezja, można  uśmiać się do łez. Ma się przy tym ochotę  naprawdę odłożyć w kąt wszelkie psychologiczne poradniki.
      Zobra to człowiek, który … – on naprawdę wiedział jak żyć. Jeśli przeczytacie gdzieś, że tańczy i ciągle się śmieje – to wielkie spłycenie. Jak sam się przyznaje: kradł, zabijał i cały czas romansował – nigdy nie przestawał jednak po prostu żyć. Chodzi zawsze jakby brudny, w czymś umorusany i jakby zawsze lekko spocony. Jeśli je lub pije – to zawsze tylko jak wygłodniałe zwierze. Jeśli pracuje – zdziera skórę do samej krwi. A jeśli w końcu kocha – zapomina o całym świecie i wtedy nie liczy się już zupełnie, zupełnie nic.  Jest jednym z ludzi, którzy nie skończyli żadnej szkoły. Być może nie przeczytał do końca jednej  książki – o życiu jednak wszystko wie.  Śmieje się całym sobą. Tańczy każdą najmniejszą komórką. Walczy zawsze jakby do uratowania  miał cały świat.
    Zorba to również uosobienie wszystkiego, co w Grekach jest najpiękniejsze: wolność, radość i lekkość życia, niesamowita szczerość i głęboki śmiech. Być może trochę naiwnie myślę, ale  w nim tkwi jakiś klucz do rozwiązania problemu greckiego kryzysu. Jeśli bowiem Zorba nie musiał – nigdy nie pracował. Lenił się i zawsze z gestem wydawał wszystko co miał. Robił  tak – zawsze kiedy mógł. Jeśli istniała jednak potrzeba – pracował za trzech i z całą pasją oddawał się w każdą najdrobniejszą rzecz.
    Z rzadka można znaleźć przypadki, kiedy film jest tak samo dobry jak książka. Książka jest w każdym zdaniu piękna, ale z drugiej strony – nie ma nic bardziej genialnego jak w tej roli Anthony Quinn. 
    Tak samo ja jak i zapewne Estera, mamy ostatnią stronę pokarbowaną od łez. Nie zdradzę, choć bardzo bym chciała, jak(!) umiera ten najsłynniejszy Grek. Dodam tylko, że zawsze jak o tym myślę – przechodzi mi każda chandra, zaczynam śmiać się trzy razy głośniej i prozaicznie – chce mi się żyć.
„Naucz mnie tańczyć Zobra”, czyli „Naucz mnie tak właśnie żyć.”

 


[1] Nikos Kazantzakis, Grek Zorba, Książka i Wiedza, Warszawa 1986, s. 236